Συνέντευξη στη Μαρία Περγαντή
actualitas & Chat / Συζήτηση με τη Μάρω Γαλάνη για τη χορογραφία "somnus_mneme" και τη συμμετοχή στο 12ο Φεστιβάλ Ελλήνων Χορογράφων [Θεσσαλονίκη 2013]
***
Μαρία Περγαντή: Στην παράστασή σας "somnus_mneme" γίνεται μία προσέγγιση του ποιητικού λόγου, μία ποιητική, αλλά και επιστημονική προσέγγιση του αντικειμένου (ύπνος - μνήμη). Πώς τοποθετείται κινησιολογικά το σώμα σε αυτούς τους άξονες;
*
Μάρω Γαλάνη: Καταρχάς να πω: η σωματικότητα της ποίησης είναι ένα κομμάτι, που με ενδιαφέρει πολύ. Από τις είκοσι παραστάσεις, που έχω χορογραφήσει (σε μερικές έχω χορέψει), οι περισσότερες από τις μισές αφορούν στον ποιητικό λόγο. Θεωρώ δεδομένη τη σωματικότητα της ποίησης. Συνήθως, η ποίηση δε διαχειρίζεται νοήματα υψηλά με την έννοια της πολυπλοκότητας, που μπορεί να υπάρξει σε μία άλλη γραφή, αλλά συνήθως εικονογραφεί, συνήθως αφηγείται μικρά όμορφα καθημερινά πράγματα, οπότε το ένα κομμάτι, που αφορά στην ποίηση, είναι κάτι που κάνω από καιρό. Το άλλο, που έχει να κάνει με την προσέγγιση την επιστημονική για τον ύπνο και τη μνήμη έχει μία προσωπική βάση με την έννοια ότι με αυτόν τον τρόπο συνδυάζεται η διπλή μου ιδιότητα ως πανεπιστημιακός και καλλιτέχνης από τη μια μεριά κι από την άλλη μεριά (αυτό ως μια πιο προσωπική ομολογία) έχει να κάνει με το γεγονός ότι ολοκληρώνω τη δουλειά μου με την ψυχανάλυση κι ήθελα να είναι ένα αντίδωρο σε αυτό που διαμορφώνει καλύτερα τη ζωή μου.
Πάντα δουλεύω project τις δουλειές μου. Αυτή η δουλειά έχει μία διετία πίσω της για να καλυφθεί αυτό που θα το λέμε σπουδή στην ποίηση, η οποία περιέχεται στην παράσταση και σπουδή στο επιστημονικό μέρος που ορίζει το τι είναι ο ύπνος ιστορικά, κοινωνικά και επιστημονικά. Και, τι είναι η μνήμη, επιστημονικά και μόνο...
Οι ποιητές που αποτελούν τη βάση αυτής της δουλειάς είναι από τη μία μεριά ο «δικός σας» συγγραφέας και των «ελλήνων» Δημήτρης Δημητριάδης κι από την άλλη ο Γιάννης Ζαρκάδης, ένας θεσπρωτός ποιητής, έποικος των Πατρών, έμεινε από τη σπουδή του στην Πάτρα γράφει ποίηση και διδάσκει στο Τμήμα της Ιατρικής, επιστήμονας επίσης και ποιητής.
Η μουσική, επίσης, είναι του Γιάννη Μπουρτζόπουλου. Ο Γιάννης Μπουρτζόπουλος είναι ένας καταπληκτικός μουσικός, συνθέτης, αλλά και πανεπιστημιακός, είναι καθηγητής στο Τμήμα Ηλεκτρολόγων της Πάτρας στον τομέα της Ακουστικής.
Η δουλειά αυτή είναι μία συνάντηση ανθρώπων, που κάνουν Επιστήμη και Τέχνη.
*
Μαρία Περγαντή: Πώς είδατε ειδικότερα το σώμα στο επίκεντρο όλων αυτών των αξόνων και των σημείων; Βλέποντας την παράστασή σας είχα την εντύπωση ότι έβλεπα συνειρμούς του ύπνου, για παράδειγμα...
*
Μάρω Γαλάνη: Το σώμα είναι ένας τόπος συνάντησης απαγορεύσεων, ενοχών, αποσιωπήσεων ένας τόπος όπου υπάρχει και συγκεντρώνεται κάθε τί που είναι φως και σκοτάδι μαζί, είναι ένας τόπος που φιλοξενεί την προσωπική ιστορία του καθενός αλλά και την ιστορία όλων των ανθρώπων.
Στ’ αλήθεια ο ύπνος στήθηκε στην ιδέα των συνειρμών, στην ιδέα των εφιαλτών και των ονείρων μας. Στήθηκε, στην ανθρώπινη αγωνία για τον αδελφό του το θάνατο. Ο Υπνος είναι αδελφός της Λήθης και του Θανάτου.
Πώς η σωματικότητα μπαίνει σε όλα αυτά; Ξέρεις Μαρία, δεν μπορώ να φανταστώ το Σώμα απόν από όλα αυτά. Θέλω να πω ότι δεν μπορώ να φιλοσοφήσω τη ζωή χωρίς σωματικότητα.
*
Μαρία Περγαντή: Είστε επιστήμονας στο Παιδαγωγικό Τμήμα του Πανεπιστημίου των Πατρών. Πώς προσεγγίζεται, πώς εντάσσεται η Παιδεία του Χορού στα πλαίσια του Τμήματος αυτού, και πόσο αφορά έναν εκπαιδευτικό να έχει την καλλιέργεια πάνω στο συγκεκριμένο αντικείμενο. Από την άλλη αφορά έναν καλλιτέχνη το να έχει μία μόρφωση ως εκπαιδευτικός του Χορού;
*
Μάρω Γαλάνη: Μιλάμε, δηλαδή, για την αλληλεπίδραση ανάμεσα στην παιδευτική πράξη και στην πράξη τέχνης του Χορού. Ξέρετε, ο Χορός είναι από αυτές τις αδικημένες τέχνες στην εκπαίδευση. Εκανα τα τελευταία χρόνια για το Παιδαγωγικό Ινστιτούτο την πρόταση του Χορού για το σχολείο, κι ενώ για όλα τα υπόλοιπα (θέατρο, εικαστική αγωγή, μουσική…) το πρόγραμμα προχώρησε και υπήρξαν επιμορφώσεις των εκπαιδευτικών, για το Χορό «έμεινε στο ντουλάπι» το πρόγραμμα όχι γιατί δεν ήταν ολοκληρωμένο, αλλά γιατί προτεραιότητα της πολιτείας δεν είναι ο Χορός να περάσει στα σχολεία.
Υποτιμάται ως Τέχνη, δηλαδή, ο χορός στο σχολείο. Είναι δεδομένο ότι αν ένα σχολειό έχει έναν γυμναστή κι αν αυτός ο γυμναστής έχει ειδικότητα με τους παραδοσιακούς χορούς ή τους αγαπά θα διδάξει παραδοσιακούς και μόνο και σε αυτό το επίπεδο μένει ο χορός.
Ωστόσο, ο χορός είναι εκείνη η Τέχνη που αφορά περισσότερο από κάθε άλλη το παιδί. Δηλαδή η κινητικότητα του παιδιού είναι δεδομένη. Πρώτα μιλάς για κινητική ανάπτυξη και μετά για την ανάπτυξη της γραφής, που είναι η λεπτή κινητικότητα στην εφαρμογή της. Νομίζω, λοιπόν, ότι ο χορός βρίσκεται είτε θέλουμε είτε όχι σε άμεση σχέση με την παιδική ηλικία (μιλάμε για το Δημοτικό Σχολείο). Ετσι κι αλλιώς είτε κάνεις χορό είτε όχι το παιδί κινείται με έναν τρόπο αλήθειας, ροής, γρηγοράδας ή αργά. Κινείται πολύ συχνά με ορμή προς το διάλειμμα, με δυσπιστία προς την τάξη μετά το διάλειμμα. Επί της ουσίας ένα παιδί μέσα από την κίνησή του εκφράζεται. Συμβαίνει στην παιδική ηλικία. Δε συμβαίνει κατευθυνόμενα ως αγωγή κι αυτό είναι ένα θέμα και πρόβλημα.
Το ανάποδο, τώρα. Πόσο ένας καλλιτέχνης δημιουργός, ένας χορογράφος ή χορευτής είναι απαραίτητο και προϋπόθεση να είναι παιδαγωγός; Θα έλεγα: όχι, δεν μπορώ να απαντήσω, όμως με σιγουριά. Στη δικιά μου περίπτωση νιώθω ότι με βοηθά πάρα πολύ. Καθώς επιλέγω να ζω σε μία επαρχιακή πόλη, στην Πάτρα, πράγμα, που σημαίνει, πως ακόμα κι αν έχεις στην παραγωγή σου δύο επαγγελματίες χορευτές είναι σίγουρο ότι μία παράσταση με οκτώ άτομα δε θα τους έχει και τους οκτώ (δε θα τους βρεις στην επαρχία), άρα θα πρέπει τους υπόλοιπους έξι κάπως να τους εκπαιδεύσεις τουλάχιστον να τους ομαλοποιήσεις τις σωματικές και τεχνικές διαφορές που έχουν από την διαφορετική εκπαίδευση και να βρεθεί ένα κοινό λεξιλογιο. Εξάλλου, θεωρώ ότι η δημιουργία ούτως ή άλλως είναι μία πράξη αγωγής, θεωρώ μάλιστα αλληλοαγωγής …μαθαίνω κι εγώ, εκπαιδεύομαι κι εγώ, εξελίσσομαι κι εγώ μέσα από αυτό.
Απ’ την άλλη, όμως, μεριά ξέρω πολύ καλούς χορογράφους που δεν υπήρξαν ποτέ δάσκαλοι του χορού, δεν υπήρξαν ποτέ παιδαγωγοί και λατρεύω τη δουλειά τους. Θέλω να πω η Sasha Waltz . Ή η Pina Bausch δεν υπήρξε με την κλασσική έννοια παιδαγωγός αν και στην ομάδα της λειτουργούσαν τα πράγματα με τον τρόπο, που είδαμε στο Pina του W.Wenders. Η δουλειά της είναι εξαιρετική για μένα. Δεν έχω λόγια πραγματικά.
*
Μαρία Περγαντή: Για τους καθηγητές χορού, που διορίζονται στα καλλιτεχνικά σχολεία θα ήταν χρήσιμη μία παιδαγωγική οπτική για το μάθημα του χορού;
*
Μάρω Γαλάνη: Τώρα μιλάμε για έναν πολύ μικρό αριθμό. Τα καλλιτεχνικά σχολεία είναι ελάχιστα. Δεν ξέρω αν είναι υπερβολικό να πούμε για πέντε πρόσωπα αυτή τη στιγμή. Αυτός πρέπει να είναι ο αριθμός των διδασκόντων σε καλλιτεχνικά σχολεία. Συνήθως, ναι, είναι μία προϋπόθεση αυτή, οι άνθρωποι να έχουν μία εκπαίδευση στο χορό και να έχουν μία παιδαγωγική επάρκεια.
Τώρα είναι ένα θέμα πώς αποκτά κανείς και την εκπαίδευσή του στο χορό και την παιδαγωγική επάρκεια. Γιατί σπουδή στην Ελλάδα στο Χορό παραμένει ακόμα η Κρατική Ορχηστρική η οποία δεν ξέρω πως ακριβώς λειτουργεί, αν υπάρχει κατεύθυνση παιδαγωγική, performer χορευτών, χορογράφων...
*
Μαρία Περγαντή: Το 12ο Φεστιβάλ του Σωματείου Ελλήνων Χορογράφων έγινε για πρώτη φορά στη Θεσσαλονίκη. Η αξιολόγησή σας ποιά είναι;
*
Μάρω Γαλάνη: Θα ήταν πολύ μεγάλη χαρά να είναι και τα υπόλοιπα μέλη της ομάδας εδώ, καθώς είμαστε όλοι ενθουσιασμένοι με τον τρόπο, που οι άνθρωποι μπήκαν σε αυτό για να βοηθήσουν...
Με την Αυγή Προγκίδη, που είχε όλη την επιμέλεια του πράγματος της Θεσσαλονίκης, αλλά και με τους εργαζόμενους. Μπορώ να μιλήσω για το Γενί Τζαμί, όπου οι εργαζόμενοι είναι με 5μηνες συμβάσεις, και έμεναν δύο και τρεις ώρες παραπάνω από το πρόγραμμά τους χωρίς να τους ζητηθεί καν. Ηταν πολύ χαρακτηριστικό ότι στην παράσταση η μια κοπέλα δεν είχα βάρδια και ήρθε.
Ο τρόπος με τον οποίο υπάρχει αυτή η πόλη, μας έχει καταγοητεύσει εμάς τους νότιους. Είναι μία κούκλα η Θεσσαλονίκη με την ανοιχτωσιά της. Κάποιες φορές περπατούσαμε στο κέντρο της πόλης και αναρωτιόμασταν «υπάρχει κρίση;» καθώς βλέπαμε τους ανθρώπους «ανοιχτούς», «γελαστούς». Για τη διοργάνωση; Είναι 12ο το Φεστιβάλ των Ελλήνων Χορογράφων, δωδέκατη χρονιά στην Αθήνα, όπου λειτουργεί πολύ οργανωμένα, εδώ ίσως, αν κανείς ήταν πολύ αυστηρός να έλεγε ότι υπήρξαν ελλείψεις στην οργάνωση κτλ… εγώ θα έλεγα ότι το πράγμα έγινε κι αν έχουν ξεφύγει μερικά πράγματα, που μπορεί να έχουν να κάνουν πχ με τον καθορισμό χρόνου των ομάδων, ώστε να μοιραστούν οι χρόνοι κανονικά..., θα λεγα ότι αυτά δεν έχουν καμία σημασία. Σημασία έχει ότι το 12ο Φεστιβάλ έγινε για πρώτη φορά στη Θεσσαλονίκη και είναι ωραίο να υπάρξει και την επόμενη χρονιά και τη μεθεπόμενη.
Για εμάς ήταν χαρά που επιλέξαμε τη Θεσσαλονίκη, παρότι μπορεί κανείς να επιλέξει από τις δύο πόλεις Αθήνα και Θεσσαλονίκη κι εμείς βρισκόμαστε πιο κοντα στην Αθήνα . Ηρθαμε στη Θεσσαλονίκη και είπαμε «πολύ ωραία, που κάναμε αυτό».
JUL 12, 2013
Συνέντευξη στον Νίκο Ελευθερίου στο HAPPY WEEK τεύχος 399 27/6/2013http://www.happyweek.gr/components/issue_flip/index.php?dir=39
Με τη σημερινή καλεσμένη δεν έχω ευτυχήσει να κάνω παρία από την άλλη έχω απολαύσει πολλάκις τη δουλειά της πότε με τη γοητεία εκείνη του καινούργιου που σε συμπαρασύρει γλυκά και πότε πιο συνειδητά και ίσως και επί της ουσίας ,αν και θεωρώ πως η τέχνη που σε κάνει δικό της δεν έχει αρχή, τέλος, μέση απλά σε κατακτά όπως μόνο εκείνη ξέρει. Κι η εν λόγω δημιουργός ξέρει με τον καλύτερο τρόπο να σε κάνει να ταξιδεύεις, να γίνεσαι ένα με το έργο της… Πως θα μπορούσε άλλωστε τόσο συναίσθημα να μη σε κάνει να νοιώσεις, να οικειοποιηθείς, να απολαύσεις … ακόμη και ας μην είσαι γνώστης η μεταλαμπάδευση γίνεται μ έναν τρόπο αν όχι ονειρικό σίγουρα ουσιαστικό και ξεχωριστό.
Με ένα αξιοζήλευτο βιογραφικό στο ενεργητικό της η κα Μάρω Γαλάνη μας ανοίγει την καρδιά της και μιλάει μαζί μας με την ψυχή της, όπως σε ό,τι κάνει, με εκείνα τα αξιοζήλευτα ελληνικά της και είναι τιμή μας που βρίσκεται και δημιουργεί στην πόλη μας και όχι μόνον…
Σεμνή, αξιοπρεπής, γλυκιά, παθιασμένη, αισθαντική και δε θα γράψω άλλα για εκείνη, γιατί τότε οι σελίδες του περιοδικού δεν θα έφταναν . Γνωρίστε την περισσότερο μέσα από την εξαιρετική κουβέντα που κάναμε για όλους σας.
Ποιος είναι ο βασικός λόγος που σας εμπνέει να κάνετε ακόμη αυτή τη δουλειά;
Ασίγαστη η ευαισθησία που θρηνεί μέσα μου μόνη της. Για να παρηγορηθεί και να παρηγορήσει, επιθυμεί να εξέλθει σε Συνάντηση με μια άλλη ευαισθησία, αυτή των ερμηνευτών – συνεργατών και των θεατών.
Ένα από τα πιο ενδιαφέροντα στοιχεία της δουλειάς σας, θεωρώ πως είναι η έννοια της μετάλλαξης/μεταμόρφωσης. Αν θεωρήσουμε πως κι εσείς, κατά τη διάρκεια όλων αυτών των χρόνων, έχετε περάσει από μια αντίστοιχη, προσωπική και καλλιτεχνική μεταμόρφωση κι αν ναι πως θα μας την περιγράφατε;
Στην υποκειμενική προσωπική μου ιστορία μεταμορφώθηκα από παιδί σε ενήλικα τη νύχτα της απώλειας του πατέρα μου. Από εκείνη την αιφνίδια πρώτη μεταμόρφωση, παλεύω ανειρήνευτα να ανοίγω άφοβα, με τόλμη προς την αληθινή ζωή. Δοκιμάζω μέσα από τη μετατροπή των λόγων, της ματιάς, της αγκαλιάς, του χαμόγελου σε σχέση. Προσπαθώ την μετοχή και την αμοιβαιότητα. Δεν τα καταφέρνω. Τις περισσότερες φορές δεν τα καταφέρνω. Γι’ αυτό στρέφομαι στο χορό. Γιατί ο χορός είναι η προσωρινή παύση της αγωνιώδους αναζήτησης του εαυτού. Σύντομη παύση. Κρατά όσο ο χορός. Μετά πάλι από την αρχή. Έχει όμως αφήσει ένα σημάδι.
Στη δημιουργία, στην τέχνη, η μεταμόρφωση μου συμβαίνει βασανιστικά αργά. Σταθερά ψάχνω, από την πρώτη μου σύνθεση, μια εκφραστική δύναμη απολύτως έντιμη. Στην αρχή, όμως, ούσα εθισμένη, κυρίως λόγω σπουδών, στο ρίγος της υψηλής σωματικής επίδοσης, στόχευα στην φόρμα της κίνησης, σε αισθητικές στάσεις. Με τον καιρό άρχισα να προσεγγίζω την κίνηση δομικά, να νοιάζομαι περισσότερο να «μιλήσω» στη σκηνή, όπως στην αληθινή ζωή, με δράσεις όπου η κίνηση δεν εξαρτάται από την ωραία γραμμή και την εξωπραγματική ισορροπία αλλά εκφράζει δυνατά κι αυθεντικά τις ορμές, τις επιθυμίες και τους φόβους, τον πόνο και τις αντιδράσεις ζωντανών ανθρώπων.
Υπάρχει μια ευκολία σήμερα στον τρόπο που ορίζουμε τα αισθήματά μας, την κατάθλιψη, την μανιοκατάθλιψη, τις εμμονές μας κι όλοι έχουν γίνει λίγο ψυχαναλυτές. Μπορούμε θεωρείτε πως μπορούμε με ένα βιβλίο, ή με την τέχνη να βοηθήσουμε το εαυτό μας;
Θαυματουργό ίαμα η Τέχνη!
Προσωπικά δημιουργώ και μαζί προσπαθώ να αναλύσω, να καταλάβω την ψυχή μου, την ψυχή του ανθρώπου. Αλλά και ως αποδέκτης της τέχνης, θεατρικής παράστασης, ποιητικής γραφής, εικαστικής δημιουργίας έχω συχνά βγει, έστω για λίγο, από την τραγική αμηχανία της ύπαρξης (αμηχανία: ο χαριτωμένος τρόπος να μιλάμε για τις καταθλίψεις μας, τις μανίες και τις εμμονές μας). Και η ψυχανάλυση την υπόσχεται την ελπίδα, επίσης...
Γιατί εξασκείτε την εν λόγω τέχνη; Για να θυμηθείτε, για να θυμίσετε, ή για να ξεχάσετε πρόσωπα, πράγματα και καταστάσεις; Η μνήμη καταντάει βάρος στο πέρασμα του χρόνου, ή υποφέρουμε λιγότερο όταν θυμόμαστε;
Όταν με ρώταγαν παιδί τί θέλω να γίνω έλεγα ο χορός, «εγώ θέλω να γίνω ο χορός» φώναζα. Ανέβαινα στα δάχτυλα των ποδιών μου και ψήλωνα ως τον ουρανό. Τώρα πια συνειδητοποιώ πως υπάρχει ένα κενό στη Μνήμη μου και στην καρδιά μου που δεν μπορώ να γεμίσω. Γι' αυτό συνεχώς κάνω παιχνίδια πιθανοτήτων, εκδοχών, επινοήσεις γεγονότων, σενάρια και συνθέσεις. Χορογραφίες με στόρι, και ποτέ, σχεδόν ποτέ, χορούς χαράς. Κι έτσι που κάνω προσπαθώ να σταθώ στο ύψος της ζωής. Προσπαθώ με ευθεία ματιά να αξιωθώ την Μνήμη γιατί χωρίς αυτήν δεν διευρύνεται η Αλήθεια.
Το πέρασμα του χρόνου είναι η ευλογία του θεού για μένα. Έχασα πολλούς αγαπημένους στη νεότητα, άγρια νεότητα, άφοβη στο θάνατο. Τους έχω στη Μνήμη και μου ψιθυρίζουν τη χαρά του να μεγαλώνω, να έχω την προοπτική να αξιωθώ το γήρας. Δεν είναι βάρος η Μνήμη. Είναι η Ζωή η ίδια, η απεριόριστη.
Κι ενώ η τέχνη μας αναπτερώνει, μας δίνει μας αίσθηση διαφυγής, γιατί οι περισσότεροι άνθρωποι αντιστέκονται στην ιδέα αυτή και θέλουν να πατούν γερά τα πόδια τους στο έδαφος, ίσως θεωρούν πως έτσι ορίζουν τη ζωή τους;
Μας δόθηκε, με αντάλλαγμα την απώλεια του Παραδείσου, το δικαίωμα της επιλογής. Κάποιοι επιλέγουν τη συντήρηση. Καμιά μεταμόρφωση αλλά και καμιά παραμόρφωση δεν θα συμβεί σε αυτούς, γιατί δεν μετακινούνται από τη σιγουριά της θέσης τους. Δεν διακινδυνεύουν. Θέλουν να ορίζουν τη ζωή τους. Όμως αλήθεια, ποια ζωή; Πώς να την ορίσεις τη χαρισάμενη ζωή την οριοθετημένη από το θάνατο;
Θα θέλατε να μπείτε στο χώρο της πολιτικής, γιατί σαν άνθρωπος που τον ενδιαφέρουν τα κοινά, θα μπορούσατε να βρείτε λύσεις στα προβλήματα και τις διαπιστώσεις που ήδη έχετε κάνει γι’ αυτήν την πόλη και να κάνετε και τις παρατηρήσεις σας στου ιθύνοντες;
Με απασχολεί σοβαρά η ιδιωτική ερμηνεία της ζωής. Ακαταλάγιαστη είναι όμως, η επιθυμία μου για κοινωνική και πολιτική δράση. Σπαρακτικά τσακίζομαι υπέρ των εύθραυστων, αδύναμων και αδέξιων ανθρώπων. Είμαι ολόκαρδα κι ολόσωμα ταγμένη ενάντια στη θηριωδία της εκμετάλλευσης και στο τέλμα της συμβατικής ανοχής. Είμαι υπέρ της άμεσης δημοκρατίας η οποία για να λειτουργήσει απαιτεί ενεργούς πολίτες. Με αυτήν την έννοια λοιπόν είμαι, και θα παραμείνω, ένα συγκρουσιακά, ιδιωτικό πρόσωπο, ενεργό πολιτικά. «Ναι» λέει ο Κορνήλιος Καστοριάδης «εσύ θα διορθώσεις το ρωμέικο στο χώρο και τον τομέα που βρίσκεσαι» και τον πιστεύω βαθύτατα.
Οι πολιτικοί ασελγούν ανενδοίαστα πάνω στις αρχές της δημοκρατίας, αυτό που τους ενδιαφέρει δεν είναι η διαχείριση των δημόσιων υποθέσεων αλλά η εξασφάλιση των ιδιωτικών τους συμφερόντων, έτσι , σήμερα, κατάντησε η πολιτική ύβρις. Ουδόλως με ενδιαφέρει να μπω σε τέτοιους τόπους συνομιλίας και συνάφειας.
Γιατί οι περισσότεροι άνθρωποι δεν μπορούν εύκολα να διακρίνουν αυτό που πραγματικά θέλουν στη ζωή τους; Ποιο πιστεύετε πως είναι το μεγαλύτερο εμπόδιο;
Δεν έχω πολλές βεβαιότητες είναι αλήθεια. Υποθέτω όμως. Πολύ και συχνά υποθέτω. Επί του προκειμένου ερωτήματος λοιπόν, κοινωνικά ότι αντιμάχεται τη συνάντηση με την προσωπική αλήθεια του καθενός θαρρώ πως είναι ο κοινωνικός κανόνας τυφλής συμμόρφωσης με το «πρέπον», το «ορθόν» το «ομαλόν». Αλλά επειδή σε κάθε περίπτωση η προσωπική ευθύνη αμετάκλητα προσδιορίζει την έμπρακτη πραγματικότητα η καθήλωση σε περιορισμούς, στην παθητικότητα, στην ατολμία σημαίνει αυτοπεριχαράκωση και αυτοεμπόδιο που είναι άσπονδοι εχθροί των διευρυμένων πεδίων συνειδητότητας. Και η συνειδητότητα είναι η μοναδική ελπίδα για τη χαρά της συνάντησης με την πραγματική επιθυμία .
Υπάρχουν κάποια όνειρα, κάποιες ουτοπίες που μπορεί να κυνηγήσει, ν’ αναζητήσει η Πατρινή κοινωνία και κατ’ επέκτασιν η ελληνική; Ή κάθε κομμάτι της έχει τα δικά του;
Η ψηλάφηση του νοήματος της ζωής αποτελεί αποκάλυψη κοινή για κάθε άνθρωπο. Κοινά τα όνειρα στα οποία μπορεί να αποθέσει την ελπίδα κάθε κάτοικος της Πάτρας, της Ελλάδα, του κόσμου. Διαλέγω την ου-τοπία για έναν τόπο ανοιχτό στην αυτονομία, τη διαύγεια, το στοχασμό, την υπευθυνότητά, την αυτοπροσφορά και την επίγνωση ότι η μοίρα του καθενός είναι ριζικά αλληλέγγυα με εκείνη όλων των άλλων.
Είσαστε ο τύπος του δημιουργού/καλλιτέχνη που έχει μια συγκεκριμένη γραμμή/πορεία στο μυαλό του, την οποία θα επιβάλλει σε κάθε περίπτωση, ή το τελικό έργο προκύπτει και μέσα από τους συσχετισμούς των παραγόντων;
Ύπνος - θάνατος - σώμα – αίμα – γυμνό – μνήμη - γυναίκες - το άφυλο των αγγέλων - αυτόχειρες - απουσία είναι θέματα που εμμονικά διερευνώ από την πρώτη μου δουλειά. Νοιώθω πως είναι όλα τους Ένα, δεν ξέρω να το ονομάσω αλλά είμαι σίγουρη πως πρόκειται για το ίδιο θέμα. Οι βεβαιότητες με τις οποίες ξεκινώ είναι επιμέρους πάντα, σε χρόνους όχι τελεσίδικους, χωρίς σιγουριά αβυσσαλέα και αποτελούν για μένα τον καμβά για το παραγόμενο καλλιτεχνικό γεγονός. Σέβομαι πολύ τα σώματα των ερμηνευτών. Τις δυνατότητες και τις ανάγκες τους, τις οποίες ήδη γνωρίζω από πολύμηνο εργαστήρι που πάντα προηγείται της παράστασης. Σε αυτά τα εργαστήρια στόχος μου είναι να αναταράσσω τα ενδότερα ερμηνευτικά τοπία των μετεχόντων. Είναι ένας αγώνας σπουδής και μια προσπάθεια να συντονιστούμε στην κοινή δόνηση του θέματος. Δεν θα έλεγα όμως πως είμαι εξαιρετικά ανοιχτή, δεν τους προσκαλώ σε αυτοσχεδιασμούς κατά τις δοκιμές. Στη φάση της δημιουργία, υπάρχει μια μοναξιά που δεν γίνεται να μοιραστεί. Φτάνω λοιπόν στην πρόβα μετά από μοναχική καταβύθιση στο θέμα και προσκαλώ τους συντελεστές της παράστασης σε συνοδοιπορία έχοντας προσημειώσει στο χάρτη τη διαδρομή. Φαίνεται πως έχω ισχυρές προτιμήσεις.
Τα τελευταία χρόνια αξιώθηκα μια συναρπαστική ομάδα. Με κάποιους από αυτούς δουλεύουμε χρόνια μαζί, έχομε αποκτήσει κοινό κώδικα επικοινωνίας. Έτσι ακόμη κι όταν πρόκειται για λόγια, κινήσεις και δράσεις νεογέννητες δεν θέλουμε διαμεσολαβητή την εξήγηση για να συνεννοηθούμε. Το δεδομένο και το ενδεχόμενο, η πραγματικότητα και η δυνατότητα είναι εκεί παρόντα πάντα στη δουλειά μας, όπως στις ζωές μας.
Στη δύσκολη αυτή περίοδο που διανύουμε όλοι μας, ποια κατά την γνώμη σας πρέπει να είναι, ο ρόλος των πνευματικών ανθρώπων, των δημιουργών, των μουσικών, των ηθοποιών;
Δυσβάσταχτα όσα συμβαίνουν σήμερα. Όλες οι αλήθειες θα είναι εναντίον μας αν αρνηθούμε να αναλάβουμε την ευθύνη μας, να βρούμε έναν άξιο σκοπό, για τη συνέχεια και την Ιστορία.
Ο πνευματικός άνθρωπος είναι αυτός που πάσχει ώστε να διατηρείται η ποιητική στα πράγματα. Επιχειρεί να προσφέρει ώστε να γεννηθούν ιδέες, εικόνες, μεταβάσεις. Είναι αυτός που αναζητά την αλήθεια. Βρίσκεται σε μια συνεχή και άμεση επικοινωνία με την κοινότητα μέσα από τα λόγια, το έργο αλλά και τη ζωή του. Συναισθάνεται, συμπονά, και δρα.
actualitas & Chat / Συζήτηση με τη Μάρω Γαλάνη για τη χορογραφία "somnus_mneme" και τη συμμετοχή στο 12ο Φεστιβάλ Ελλήνων Χορογράφων [Θεσσαλονίκη 2013]
***
Μαρία Περγαντή: Στην παράστασή σας "somnus_mneme" γίνεται μία προσέγγιση του ποιητικού λόγου, μία ποιητική, αλλά και επιστημονική προσέγγιση του αντικειμένου (ύπνος - μνήμη). Πώς τοποθετείται κινησιολογικά το σώμα σε αυτούς τους άξονες;
*
Μάρω Γαλάνη: Καταρχάς να πω: η σωματικότητα της ποίησης είναι ένα κομμάτι, που με ενδιαφέρει πολύ. Από τις είκοσι παραστάσεις, που έχω χορογραφήσει (σε μερικές έχω χορέψει), οι περισσότερες από τις μισές αφορούν στον ποιητικό λόγο. Θεωρώ δεδομένη τη σωματικότητα της ποίησης. Συνήθως, η ποίηση δε διαχειρίζεται νοήματα υψηλά με την έννοια της πολυπλοκότητας, που μπορεί να υπάρξει σε μία άλλη γραφή, αλλά συνήθως εικονογραφεί, συνήθως αφηγείται μικρά όμορφα καθημερινά πράγματα, οπότε το ένα κομμάτι, που αφορά στην ποίηση, είναι κάτι που κάνω από καιρό. Το άλλο, που έχει να κάνει με την προσέγγιση την επιστημονική για τον ύπνο και τη μνήμη έχει μία προσωπική βάση με την έννοια ότι με αυτόν τον τρόπο συνδυάζεται η διπλή μου ιδιότητα ως πανεπιστημιακός και καλλιτέχνης από τη μια μεριά κι από την άλλη μεριά (αυτό ως μια πιο προσωπική ομολογία) έχει να κάνει με το γεγονός ότι ολοκληρώνω τη δουλειά μου με την ψυχανάλυση κι ήθελα να είναι ένα αντίδωρο σε αυτό που διαμορφώνει καλύτερα τη ζωή μου.
Πάντα δουλεύω project τις δουλειές μου. Αυτή η δουλειά έχει μία διετία πίσω της για να καλυφθεί αυτό που θα το λέμε σπουδή στην ποίηση, η οποία περιέχεται στην παράσταση και σπουδή στο επιστημονικό μέρος που ορίζει το τι είναι ο ύπνος ιστορικά, κοινωνικά και επιστημονικά. Και, τι είναι η μνήμη, επιστημονικά και μόνο...
Οι ποιητές που αποτελούν τη βάση αυτής της δουλειάς είναι από τη μία μεριά ο «δικός σας» συγγραφέας και των «ελλήνων» Δημήτρης Δημητριάδης κι από την άλλη ο Γιάννης Ζαρκάδης, ένας θεσπρωτός ποιητής, έποικος των Πατρών, έμεινε από τη σπουδή του στην Πάτρα γράφει ποίηση και διδάσκει στο Τμήμα της Ιατρικής, επιστήμονας επίσης και ποιητής.
Η μουσική, επίσης, είναι του Γιάννη Μπουρτζόπουλου. Ο Γιάννης Μπουρτζόπουλος είναι ένας καταπληκτικός μουσικός, συνθέτης, αλλά και πανεπιστημιακός, είναι καθηγητής στο Τμήμα Ηλεκτρολόγων της Πάτρας στον τομέα της Ακουστικής.
Η δουλειά αυτή είναι μία συνάντηση ανθρώπων, που κάνουν Επιστήμη και Τέχνη.
*
Μαρία Περγαντή: Πώς είδατε ειδικότερα το σώμα στο επίκεντρο όλων αυτών των αξόνων και των σημείων; Βλέποντας την παράστασή σας είχα την εντύπωση ότι έβλεπα συνειρμούς του ύπνου, για παράδειγμα...
*
Μάρω Γαλάνη: Το σώμα είναι ένας τόπος συνάντησης απαγορεύσεων, ενοχών, αποσιωπήσεων ένας τόπος όπου υπάρχει και συγκεντρώνεται κάθε τί που είναι φως και σκοτάδι μαζί, είναι ένας τόπος που φιλοξενεί την προσωπική ιστορία του καθενός αλλά και την ιστορία όλων των ανθρώπων.
Στ’ αλήθεια ο ύπνος στήθηκε στην ιδέα των συνειρμών, στην ιδέα των εφιαλτών και των ονείρων μας. Στήθηκε, στην ανθρώπινη αγωνία για τον αδελφό του το θάνατο. Ο Υπνος είναι αδελφός της Λήθης και του Θανάτου.
Πώς η σωματικότητα μπαίνει σε όλα αυτά; Ξέρεις Μαρία, δεν μπορώ να φανταστώ το Σώμα απόν από όλα αυτά. Θέλω να πω ότι δεν μπορώ να φιλοσοφήσω τη ζωή χωρίς σωματικότητα.
*
Μαρία Περγαντή: Είστε επιστήμονας στο Παιδαγωγικό Τμήμα του Πανεπιστημίου των Πατρών. Πώς προσεγγίζεται, πώς εντάσσεται η Παιδεία του Χορού στα πλαίσια του Τμήματος αυτού, και πόσο αφορά έναν εκπαιδευτικό να έχει την καλλιέργεια πάνω στο συγκεκριμένο αντικείμενο. Από την άλλη αφορά έναν καλλιτέχνη το να έχει μία μόρφωση ως εκπαιδευτικός του Χορού;
*
Μάρω Γαλάνη: Μιλάμε, δηλαδή, για την αλληλεπίδραση ανάμεσα στην παιδευτική πράξη και στην πράξη τέχνης του Χορού. Ξέρετε, ο Χορός είναι από αυτές τις αδικημένες τέχνες στην εκπαίδευση. Εκανα τα τελευταία χρόνια για το Παιδαγωγικό Ινστιτούτο την πρόταση του Χορού για το σχολείο, κι ενώ για όλα τα υπόλοιπα (θέατρο, εικαστική αγωγή, μουσική…) το πρόγραμμα προχώρησε και υπήρξαν επιμορφώσεις των εκπαιδευτικών, για το Χορό «έμεινε στο ντουλάπι» το πρόγραμμα όχι γιατί δεν ήταν ολοκληρωμένο, αλλά γιατί προτεραιότητα της πολιτείας δεν είναι ο Χορός να περάσει στα σχολεία.
Υποτιμάται ως Τέχνη, δηλαδή, ο χορός στο σχολείο. Είναι δεδομένο ότι αν ένα σχολειό έχει έναν γυμναστή κι αν αυτός ο γυμναστής έχει ειδικότητα με τους παραδοσιακούς χορούς ή τους αγαπά θα διδάξει παραδοσιακούς και μόνο και σε αυτό το επίπεδο μένει ο χορός.
Ωστόσο, ο χορός είναι εκείνη η Τέχνη που αφορά περισσότερο από κάθε άλλη το παιδί. Δηλαδή η κινητικότητα του παιδιού είναι δεδομένη. Πρώτα μιλάς για κινητική ανάπτυξη και μετά για την ανάπτυξη της γραφής, που είναι η λεπτή κινητικότητα στην εφαρμογή της. Νομίζω, λοιπόν, ότι ο χορός βρίσκεται είτε θέλουμε είτε όχι σε άμεση σχέση με την παιδική ηλικία (μιλάμε για το Δημοτικό Σχολείο). Ετσι κι αλλιώς είτε κάνεις χορό είτε όχι το παιδί κινείται με έναν τρόπο αλήθειας, ροής, γρηγοράδας ή αργά. Κινείται πολύ συχνά με ορμή προς το διάλειμμα, με δυσπιστία προς την τάξη μετά το διάλειμμα. Επί της ουσίας ένα παιδί μέσα από την κίνησή του εκφράζεται. Συμβαίνει στην παιδική ηλικία. Δε συμβαίνει κατευθυνόμενα ως αγωγή κι αυτό είναι ένα θέμα και πρόβλημα.
Το ανάποδο, τώρα. Πόσο ένας καλλιτέχνης δημιουργός, ένας χορογράφος ή χορευτής είναι απαραίτητο και προϋπόθεση να είναι παιδαγωγός; Θα έλεγα: όχι, δεν μπορώ να απαντήσω, όμως με σιγουριά. Στη δικιά μου περίπτωση νιώθω ότι με βοηθά πάρα πολύ. Καθώς επιλέγω να ζω σε μία επαρχιακή πόλη, στην Πάτρα, πράγμα, που σημαίνει, πως ακόμα κι αν έχεις στην παραγωγή σου δύο επαγγελματίες χορευτές είναι σίγουρο ότι μία παράσταση με οκτώ άτομα δε θα τους έχει και τους οκτώ (δε θα τους βρεις στην επαρχία), άρα θα πρέπει τους υπόλοιπους έξι κάπως να τους εκπαιδεύσεις τουλάχιστον να τους ομαλοποιήσεις τις σωματικές και τεχνικές διαφορές που έχουν από την διαφορετική εκπαίδευση και να βρεθεί ένα κοινό λεξιλογιο. Εξάλλου, θεωρώ ότι η δημιουργία ούτως ή άλλως είναι μία πράξη αγωγής, θεωρώ μάλιστα αλληλοαγωγής …μαθαίνω κι εγώ, εκπαιδεύομαι κι εγώ, εξελίσσομαι κι εγώ μέσα από αυτό.
Απ’ την άλλη, όμως, μεριά ξέρω πολύ καλούς χορογράφους που δεν υπήρξαν ποτέ δάσκαλοι του χορού, δεν υπήρξαν ποτέ παιδαγωγοί και λατρεύω τη δουλειά τους. Θέλω να πω η Sasha Waltz . Ή η Pina Bausch δεν υπήρξε με την κλασσική έννοια παιδαγωγός αν και στην ομάδα της λειτουργούσαν τα πράγματα με τον τρόπο, που είδαμε στο Pina του W.Wenders. Η δουλειά της είναι εξαιρετική για μένα. Δεν έχω λόγια πραγματικά.
*
Μαρία Περγαντή: Για τους καθηγητές χορού, που διορίζονται στα καλλιτεχνικά σχολεία θα ήταν χρήσιμη μία παιδαγωγική οπτική για το μάθημα του χορού;
*
Μάρω Γαλάνη: Τώρα μιλάμε για έναν πολύ μικρό αριθμό. Τα καλλιτεχνικά σχολεία είναι ελάχιστα. Δεν ξέρω αν είναι υπερβολικό να πούμε για πέντε πρόσωπα αυτή τη στιγμή. Αυτός πρέπει να είναι ο αριθμός των διδασκόντων σε καλλιτεχνικά σχολεία. Συνήθως, ναι, είναι μία προϋπόθεση αυτή, οι άνθρωποι να έχουν μία εκπαίδευση στο χορό και να έχουν μία παιδαγωγική επάρκεια.
Τώρα είναι ένα θέμα πώς αποκτά κανείς και την εκπαίδευσή του στο χορό και την παιδαγωγική επάρκεια. Γιατί σπουδή στην Ελλάδα στο Χορό παραμένει ακόμα η Κρατική Ορχηστρική η οποία δεν ξέρω πως ακριβώς λειτουργεί, αν υπάρχει κατεύθυνση παιδαγωγική, performer χορευτών, χορογράφων...
*
Μαρία Περγαντή: Το 12ο Φεστιβάλ του Σωματείου Ελλήνων Χορογράφων έγινε για πρώτη φορά στη Θεσσαλονίκη. Η αξιολόγησή σας ποιά είναι;
*
Μάρω Γαλάνη: Θα ήταν πολύ μεγάλη χαρά να είναι και τα υπόλοιπα μέλη της ομάδας εδώ, καθώς είμαστε όλοι ενθουσιασμένοι με τον τρόπο, που οι άνθρωποι μπήκαν σε αυτό για να βοηθήσουν...
Με την Αυγή Προγκίδη, που είχε όλη την επιμέλεια του πράγματος της Θεσσαλονίκης, αλλά και με τους εργαζόμενους. Μπορώ να μιλήσω για το Γενί Τζαμί, όπου οι εργαζόμενοι είναι με 5μηνες συμβάσεις, και έμεναν δύο και τρεις ώρες παραπάνω από το πρόγραμμά τους χωρίς να τους ζητηθεί καν. Ηταν πολύ χαρακτηριστικό ότι στην παράσταση η μια κοπέλα δεν είχα βάρδια και ήρθε.
Ο τρόπος με τον οποίο υπάρχει αυτή η πόλη, μας έχει καταγοητεύσει εμάς τους νότιους. Είναι μία κούκλα η Θεσσαλονίκη με την ανοιχτωσιά της. Κάποιες φορές περπατούσαμε στο κέντρο της πόλης και αναρωτιόμασταν «υπάρχει κρίση;» καθώς βλέπαμε τους ανθρώπους «ανοιχτούς», «γελαστούς». Για τη διοργάνωση; Είναι 12ο το Φεστιβάλ των Ελλήνων Χορογράφων, δωδέκατη χρονιά στην Αθήνα, όπου λειτουργεί πολύ οργανωμένα, εδώ ίσως, αν κανείς ήταν πολύ αυστηρός να έλεγε ότι υπήρξαν ελλείψεις στην οργάνωση κτλ… εγώ θα έλεγα ότι το πράγμα έγινε κι αν έχουν ξεφύγει μερικά πράγματα, που μπορεί να έχουν να κάνουν πχ με τον καθορισμό χρόνου των ομάδων, ώστε να μοιραστούν οι χρόνοι κανονικά..., θα λεγα ότι αυτά δεν έχουν καμία σημασία. Σημασία έχει ότι το 12ο Φεστιβάλ έγινε για πρώτη φορά στη Θεσσαλονίκη και είναι ωραίο να υπάρξει και την επόμενη χρονιά και τη μεθεπόμενη.
Για εμάς ήταν χαρά που επιλέξαμε τη Θεσσαλονίκη, παρότι μπορεί κανείς να επιλέξει από τις δύο πόλεις Αθήνα και Θεσσαλονίκη κι εμείς βρισκόμαστε πιο κοντα στην Αθήνα . Ηρθαμε στη Θεσσαλονίκη και είπαμε «πολύ ωραία, που κάναμε αυτό».
JUL 12, 2013
Συνέντευξη στον Νίκο Ελευθερίου στο HAPPY WEEK τεύχος 399 27/6/2013http://www.happyweek.gr/components/issue_flip/index.php?dir=39
Με τη σημερινή καλεσμένη δεν έχω ευτυχήσει να κάνω παρία από την άλλη έχω απολαύσει πολλάκις τη δουλειά της πότε με τη γοητεία εκείνη του καινούργιου που σε συμπαρασύρει γλυκά και πότε πιο συνειδητά και ίσως και επί της ουσίας ,αν και θεωρώ πως η τέχνη που σε κάνει δικό της δεν έχει αρχή, τέλος, μέση απλά σε κατακτά όπως μόνο εκείνη ξέρει. Κι η εν λόγω δημιουργός ξέρει με τον καλύτερο τρόπο να σε κάνει να ταξιδεύεις, να γίνεσαι ένα με το έργο της… Πως θα μπορούσε άλλωστε τόσο συναίσθημα να μη σε κάνει να νοιώσεις, να οικειοποιηθείς, να απολαύσεις … ακόμη και ας μην είσαι γνώστης η μεταλαμπάδευση γίνεται μ έναν τρόπο αν όχι ονειρικό σίγουρα ουσιαστικό και ξεχωριστό.
Με ένα αξιοζήλευτο βιογραφικό στο ενεργητικό της η κα Μάρω Γαλάνη μας ανοίγει την καρδιά της και μιλάει μαζί μας με την ψυχή της, όπως σε ό,τι κάνει, με εκείνα τα αξιοζήλευτα ελληνικά της και είναι τιμή μας που βρίσκεται και δημιουργεί στην πόλη μας και όχι μόνον…
Σεμνή, αξιοπρεπής, γλυκιά, παθιασμένη, αισθαντική και δε θα γράψω άλλα για εκείνη, γιατί τότε οι σελίδες του περιοδικού δεν θα έφταναν . Γνωρίστε την περισσότερο μέσα από την εξαιρετική κουβέντα που κάναμε για όλους σας.
Ποιος είναι ο βασικός λόγος που σας εμπνέει να κάνετε ακόμη αυτή τη δουλειά;
Ασίγαστη η ευαισθησία που θρηνεί μέσα μου μόνη της. Για να παρηγορηθεί και να παρηγορήσει, επιθυμεί να εξέλθει σε Συνάντηση με μια άλλη ευαισθησία, αυτή των ερμηνευτών – συνεργατών και των θεατών.
Ένα από τα πιο ενδιαφέροντα στοιχεία της δουλειάς σας, θεωρώ πως είναι η έννοια της μετάλλαξης/μεταμόρφωσης. Αν θεωρήσουμε πως κι εσείς, κατά τη διάρκεια όλων αυτών των χρόνων, έχετε περάσει από μια αντίστοιχη, προσωπική και καλλιτεχνική μεταμόρφωση κι αν ναι πως θα μας την περιγράφατε;
Στην υποκειμενική προσωπική μου ιστορία μεταμορφώθηκα από παιδί σε ενήλικα τη νύχτα της απώλειας του πατέρα μου. Από εκείνη την αιφνίδια πρώτη μεταμόρφωση, παλεύω ανειρήνευτα να ανοίγω άφοβα, με τόλμη προς την αληθινή ζωή. Δοκιμάζω μέσα από τη μετατροπή των λόγων, της ματιάς, της αγκαλιάς, του χαμόγελου σε σχέση. Προσπαθώ την μετοχή και την αμοιβαιότητα. Δεν τα καταφέρνω. Τις περισσότερες φορές δεν τα καταφέρνω. Γι’ αυτό στρέφομαι στο χορό. Γιατί ο χορός είναι η προσωρινή παύση της αγωνιώδους αναζήτησης του εαυτού. Σύντομη παύση. Κρατά όσο ο χορός. Μετά πάλι από την αρχή. Έχει όμως αφήσει ένα σημάδι.
Στη δημιουργία, στην τέχνη, η μεταμόρφωση μου συμβαίνει βασανιστικά αργά. Σταθερά ψάχνω, από την πρώτη μου σύνθεση, μια εκφραστική δύναμη απολύτως έντιμη. Στην αρχή, όμως, ούσα εθισμένη, κυρίως λόγω σπουδών, στο ρίγος της υψηλής σωματικής επίδοσης, στόχευα στην φόρμα της κίνησης, σε αισθητικές στάσεις. Με τον καιρό άρχισα να προσεγγίζω την κίνηση δομικά, να νοιάζομαι περισσότερο να «μιλήσω» στη σκηνή, όπως στην αληθινή ζωή, με δράσεις όπου η κίνηση δεν εξαρτάται από την ωραία γραμμή και την εξωπραγματική ισορροπία αλλά εκφράζει δυνατά κι αυθεντικά τις ορμές, τις επιθυμίες και τους φόβους, τον πόνο και τις αντιδράσεις ζωντανών ανθρώπων.
Υπάρχει μια ευκολία σήμερα στον τρόπο που ορίζουμε τα αισθήματά μας, την κατάθλιψη, την μανιοκατάθλιψη, τις εμμονές μας κι όλοι έχουν γίνει λίγο ψυχαναλυτές. Μπορούμε θεωρείτε πως μπορούμε με ένα βιβλίο, ή με την τέχνη να βοηθήσουμε το εαυτό μας;
Θαυματουργό ίαμα η Τέχνη!
Προσωπικά δημιουργώ και μαζί προσπαθώ να αναλύσω, να καταλάβω την ψυχή μου, την ψυχή του ανθρώπου. Αλλά και ως αποδέκτης της τέχνης, θεατρικής παράστασης, ποιητικής γραφής, εικαστικής δημιουργίας έχω συχνά βγει, έστω για λίγο, από την τραγική αμηχανία της ύπαρξης (αμηχανία: ο χαριτωμένος τρόπος να μιλάμε για τις καταθλίψεις μας, τις μανίες και τις εμμονές μας). Και η ψυχανάλυση την υπόσχεται την ελπίδα, επίσης...
Γιατί εξασκείτε την εν λόγω τέχνη; Για να θυμηθείτε, για να θυμίσετε, ή για να ξεχάσετε πρόσωπα, πράγματα και καταστάσεις; Η μνήμη καταντάει βάρος στο πέρασμα του χρόνου, ή υποφέρουμε λιγότερο όταν θυμόμαστε;
Όταν με ρώταγαν παιδί τί θέλω να γίνω έλεγα ο χορός, «εγώ θέλω να γίνω ο χορός» φώναζα. Ανέβαινα στα δάχτυλα των ποδιών μου και ψήλωνα ως τον ουρανό. Τώρα πια συνειδητοποιώ πως υπάρχει ένα κενό στη Μνήμη μου και στην καρδιά μου που δεν μπορώ να γεμίσω. Γι' αυτό συνεχώς κάνω παιχνίδια πιθανοτήτων, εκδοχών, επινοήσεις γεγονότων, σενάρια και συνθέσεις. Χορογραφίες με στόρι, και ποτέ, σχεδόν ποτέ, χορούς χαράς. Κι έτσι που κάνω προσπαθώ να σταθώ στο ύψος της ζωής. Προσπαθώ με ευθεία ματιά να αξιωθώ την Μνήμη γιατί χωρίς αυτήν δεν διευρύνεται η Αλήθεια.
Το πέρασμα του χρόνου είναι η ευλογία του θεού για μένα. Έχασα πολλούς αγαπημένους στη νεότητα, άγρια νεότητα, άφοβη στο θάνατο. Τους έχω στη Μνήμη και μου ψιθυρίζουν τη χαρά του να μεγαλώνω, να έχω την προοπτική να αξιωθώ το γήρας. Δεν είναι βάρος η Μνήμη. Είναι η Ζωή η ίδια, η απεριόριστη.
Κι ενώ η τέχνη μας αναπτερώνει, μας δίνει μας αίσθηση διαφυγής, γιατί οι περισσότεροι άνθρωποι αντιστέκονται στην ιδέα αυτή και θέλουν να πατούν γερά τα πόδια τους στο έδαφος, ίσως θεωρούν πως έτσι ορίζουν τη ζωή τους;
Μας δόθηκε, με αντάλλαγμα την απώλεια του Παραδείσου, το δικαίωμα της επιλογής. Κάποιοι επιλέγουν τη συντήρηση. Καμιά μεταμόρφωση αλλά και καμιά παραμόρφωση δεν θα συμβεί σε αυτούς, γιατί δεν μετακινούνται από τη σιγουριά της θέσης τους. Δεν διακινδυνεύουν. Θέλουν να ορίζουν τη ζωή τους. Όμως αλήθεια, ποια ζωή; Πώς να την ορίσεις τη χαρισάμενη ζωή την οριοθετημένη από το θάνατο;
Θα θέλατε να μπείτε στο χώρο της πολιτικής, γιατί σαν άνθρωπος που τον ενδιαφέρουν τα κοινά, θα μπορούσατε να βρείτε λύσεις στα προβλήματα και τις διαπιστώσεις που ήδη έχετε κάνει γι’ αυτήν την πόλη και να κάνετε και τις παρατηρήσεις σας στου ιθύνοντες;
Με απασχολεί σοβαρά η ιδιωτική ερμηνεία της ζωής. Ακαταλάγιαστη είναι όμως, η επιθυμία μου για κοινωνική και πολιτική δράση. Σπαρακτικά τσακίζομαι υπέρ των εύθραυστων, αδύναμων και αδέξιων ανθρώπων. Είμαι ολόκαρδα κι ολόσωμα ταγμένη ενάντια στη θηριωδία της εκμετάλλευσης και στο τέλμα της συμβατικής ανοχής. Είμαι υπέρ της άμεσης δημοκρατίας η οποία για να λειτουργήσει απαιτεί ενεργούς πολίτες. Με αυτήν την έννοια λοιπόν είμαι, και θα παραμείνω, ένα συγκρουσιακά, ιδιωτικό πρόσωπο, ενεργό πολιτικά. «Ναι» λέει ο Κορνήλιος Καστοριάδης «εσύ θα διορθώσεις το ρωμέικο στο χώρο και τον τομέα που βρίσκεσαι» και τον πιστεύω βαθύτατα.
Οι πολιτικοί ασελγούν ανενδοίαστα πάνω στις αρχές της δημοκρατίας, αυτό που τους ενδιαφέρει δεν είναι η διαχείριση των δημόσιων υποθέσεων αλλά η εξασφάλιση των ιδιωτικών τους συμφερόντων, έτσι , σήμερα, κατάντησε η πολιτική ύβρις. Ουδόλως με ενδιαφέρει να μπω σε τέτοιους τόπους συνομιλίας και συνάφειας.
Γιατί οι περισσότεροι άνθρωποι δεν μπορούν εύκολα να διακρίνουν αυτό που πραγματικά θέλουν στη ζωή τους; Ποιο πιστεύετε πως είναι το μεγαλύτερο εμπόδιο;
Δεν έχω πολλές βεβαιότητες είναι αλήθεια. Υποθέτω όμως. Πολύ και συχνά υποθέτω. Επί του προκειμένου ερωτήματος λοιπόν, κοινωνικά ότι αντιμάχεται τη συνάντηση με την προσωπική αλήθεια του καθενός θαρρώ πως είναι ο κοινωνικός κανόνας τυφλής συμμόρφωσης με το «πρέπον», το «ορθόν» το «ομαλόν». Αλλά επειδή σε κάθε περίπτωση η προσωπική ευθύνη αμετάκλητα προσδιορίζει την έμπρακτη πραγματικότητα η καθήλωση σε περιορισμούς, στην παθητικότητα, στην ατολμία σημαίνει αυτοπεριχαράκωση και αυτοεμπόδιο που είναι άσπονδοι εχθροί των διευρυμένων πεδίων συνειδητότητας. Και η συνειδητότητα είναι η μοναδική ελπίδα για τη χαρά της συνάντησης με την πραγματική επιθυμία .
Υπάρχουν κάποια όνειρα, κάποιες ουτοπίες που μπορεί να κυνηγήσει, ν’ αναζητήσει η Πατρινή κοινωνία και κατ’ επέκτασιν η ελληνική; Ή κάθε κομμάτι της έχει τα δικά του;
Η ψηλάφηση του νοήματος της ζωής αποτελεί αποκάλυψη κοινή για κάθε άνθρωπο. Κοινά τα όνειρα στα οποία μπορεί να αποθέσει την ελπίδα κάθε κάτοικος της Πάτρας, της Ελλάδα, του κόσμου. Διαλέγω την ου-τοπία για έναν τόπο ανοιχτό στην αυτονομία, τη διαύγεια, το στοχασμό, την υπευθυνότητά, την αυτοπροσφορά και την επίγνωση ότι η μοίρα του καθενός είναι ριζικά αλληλέγγυα με εκείνη όλων των άλλων.
Είσαστε ο τύπος του δημιουργού/καλλιτέχνη που έχει μια συγκεκριμένη γραμμή/πορεία στο μυαλό του, την οποία θα επιβάλλει σε κάθε περίπτωση, ή το τελικό έργο προκύπτει και μέσα από τους συσχετισμούς των παραγόντων;
Ύπνος - θάνατος - σώμα – αίμα – γυμνό – μνήμη - γυναίκες - το άφυλο των αγγέλων - αυτόχειρες - απουσία είναι θέματα που εμμονικά διερευνώ από την πρώτη μου δουλειά. Νοιώθω πως είναι όλα τους Ένα, δεν ξέρω να το ονομάσω αλλά είμαι σίγουρη πως πρόκειται για το ίδιο θέμα. Οι βεβαιότητες με τις οποίες ξεκινώ είναι επιμέρους πάντα, σε χρόνους όχι τελεσίδικους, χωρίς σιγουριά αβυσσαλέα και αποτελούν για μένα τον καμβά για το παραγόμενο καλλιτεχνικό γεγονός. Σέβομαι πολύ τα σώματα των ερμηνευτών. Τις δυνατότητες και τις ανάγκες τους, τις οποίες ήδη γνωρίζω από πολύμηνο εργαστήρι που πάντα προηγείται της παράστασης. Σε αυτά τα εργαστήρια στόχος μου είναι να αναταράσσω τα ενδότερα ερμηνευτικά τοπία των μετεχόντων. Είναι ένας αγώνας σπουδής και μια προσπάθεια να συντονιστούμε στην κοινή δόνηση του θέματος. Δεν θα έλεγα όμως πως είμαι εξαιρετικά ανοιχτή, δεν τους προσκαλώ σε αυτοσχεδιασμούς κατά τις δοκιμές. Στη φάση της δημιουργία, υπάρχει μια μοναξιά που δεν γίνεται να μοιραστεί. Φτάνω λοιπόν στην πρόβα μετά από μοναχική καταβύθιση στο θέμα και προσκαλώ τους συντελεστές της παράστασης σε συνοδοιπορία έχοντας προσημειώσει στο χάρτη τη διαδρομή. Φαίνεται πως έχω ισχυρές προτιμήσεις.
Τα τελευταία χρόνια αξιώθηκα μια συναρπαστική ομάδα. Με κάποιους από αυτούς δουλεύουμε χρόνια μαζί, έχομε αποκτήσει κοινό κώδικα επικοινωνίας. Έτσι ακόμη κι όταν πρόκειται για λόγια, κινήσεις και δράσεις νεογέννητες δεν θέλουμε διαμεσολαβητή την εξήγηση για να συνεννοηθούμε. Το δεδομένο και το ενδεχόμενο, η πραγματικότητα και η δυνατότητα είναι εκεί παρόντα πάντα στη δουλειά μας, όπως στις ζωές μας.
Στη δύσκολη αυτή περίοδο που διανύουμε όλοι μας, ποια κατά την γνώμη σας πρέπει να είναι, ο ρόλος των πνευματικών ανθρώπων, των δημιουργών, των μουσικών, των ηθοποιών;
Δυσβάσταχτα όσα συμβαίνουν σήμερα. Όλες οι αλήθειες θα είναι εναντίον μας αν αρνηθούμε να αναλάβουμε την ευθύνη μας, να βρούμε έναν άξιο σκοπό, για τη συνέχεια και την Ιστορία.
Ο πνευματικός άνθρωπος είναι αυτός που πάσχει ώστε να διατηρείται η ποιητική στα πράγματα. Επιχειρεί να προσφέρει ώστε να γεννηθούν ιδέες, εικόνες, μεταβάσεις. Είναι αυτός που αναζητά την αλήθεια. Βρίσκεται σε μια συνεχή και άμεση επικοινωνία με την κοινότητα μέσα από τα λόγια, το έργο αλλά και τη ζωή του. Συναισθάνεται, συμπονά, και δρα.